WASHINGTON – İran Shahed-136 insansız hava aracı çarpma anında patlamak üzere tasarlandı ve Pazartesi günü Rus kuvvetleri düzinelerce uçağı Ukrayna’daki hedeflere fırlattı. Başkent Kiev’de bir apartmana isabet eden bir kişi, altı aylık hamile bir kadın da dahil olmak üzere dört kişiyi öldürdü.
Savaş dokuzuncu ayına girerken, Shahed, Ukrayna’daki savaş alanlarında kullanılan uzaktan kumandalı gözetleme türleri ve programlanabilir uçan bombalar da dahil olmak üzere onlarca dron türü arasında yer alıyor. Bunlar arasında ABD, Türkiye ve Rusya tarafından üretilen askeri insansız hava araçları ve Çin’de üretilen ticari sınıf insansız hava araçları da yer alıyor.
Tüm model yelpazesi ve bunları hangi ülkelerin sağladığı belirsizdir. Ancak savaşta konuşlandırılan insansız dronların sayısındaki ve türlerindeki hızlı artış, Shahed gibi daha küçük, daha ucuz silahların muhtemelen çağdaş silahlı çatışmaların temel unsuru haline geleceğine işaret ediyor.
Bazıları gözetleme dronları – askeri tabirle insansız hava sistemleri – radyo sinyalleriyle kontrol edilen, esasen küçük pervaneli kanatlı uçaklardır. Bu türden daha büyük modeller, düşman kuvvetlerini gözetleyebilir veya yerdeki hedeflere saldırmak için füze ve bomba taşıyabilir. İniyorlar ve yeniden yakıt ikmali yapıp tekrar uçabiliyorlar.
Bu daha büyük gözetleme dronları pahalı olabilir, bu nedenle hem Ukrayna hem de Rus kuvvetleri, çok daha ucuz olan pille çalışan ticari dronlar olan quadcopters kullandı. Quadcopter’ler daha kısa mesafelerde uçar ve düşman birliklerine ve araçlarına el bombası gibi küçük silahlar bırakmadan önce bir konumun üzerinde süzülür. Pilleri yeniden şarj edildikten sonra kurtarılmak, yeniden silahlanmak ve tekrar kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
Savaşın Durumu
Amerika Birleşik Devletleri, savaşın başlarından beri Ukrayna’ya bu tür silahlar gönderdi.
Mart ayında Pentagon, Switchblades adı verilen 100 “taktik insansız hava sistemi” göndereceğini duyurdu. Gelecek ay, yönetim 300 tane daha sağlayacağını söyledi. Sekiz gün sonra, Savunma Bakanlığı Ukrayna’ya 120 Phoenix Ghost uçağı göndereceğini söyledi. Temmuz ayında ABD, Ukrayna’ya 580 tane daha satın alması için fon sağladı.
Ağustos ayında Pentagon, askerlerin fırlatmak için havaya fırlattığı ve ardından dokuz mil uzaklığa kadar uzaktan kumandayla kontrol ettiği Puma insansız hava araçlarını göndereceğini söyledi. Pumalar yaklaşık 500 fit yükseklikte kalabilirler.
Beyaz Saray, 11 Eylül saldırılarından sonra başlayan savaşlarda ABD güçlerinin kullandığı Predator ve Reaper gibi daha büyük insansız hava araçlarını Kiev’e sağlamıyor. Her iki uçak da yerin canlı görüntülerini gönderirken saatlerce uçabiliyor ve lazer güdümlü füzeler ve güdümlü bombalar taşıyor.
Rusya’nın işgalinden kısa bir süre sonra Ukrayna birlikleri, cephe hatlarının çok ötesinde Rus askerlerini avlamak için Türk Bayraktar TB2 insansız hava araçlarını kullanmaya başladı. 39 fit kanat açıklığına sahip ve küçük güdümlü mühimmat taşıyan bu insansız hava araçları, Birleşik Devletler HIMARS olarak bilinen mobil roketatarlar ve onlar için güdümlü mühimmat tedarik etmeye başlayana kadar Ukrayna’nın ana uzun menzilli silahıydı.
Rusya’nın Ukrayna üzerinde uçtuğu bir diğer silah olan İran Mohajer-6, Bayraktar’a benziyor. 33 fit kanat açıklığına, 1.240 milden fazla menzile sahiptir ve küçük mühimmat düşürebilir veya fırlatabilir. Savunma İstihbarat Teşkilatı direktörü Senato Silahlı Hizmetler Komitesine yaptığı açıklamada, İran’ın 2021’de Yemen’deki Husi savaşçılarına Shahed-136 sağladığını da söyledi.
Dünya çapındaki savaşlarda kullanılan silahları ve mühimmatı tanımlayan ve izleyen İngiltere merkezli bağımsız bir grup olan Conflict Armament Research’e göre, Rus birlikleri Shahed-136 ve Mohajer-6’ya ek olarak en az 10 başka insansız hava aracı kullandı. Bunlar arasında Rusya’nın ürettiği Orlan-10 ve Kartograf gözetim modelleri yer alıyor.
Bu silahların yayılması dünya çapında hızla artıyor.
Bard College’daki Drone Araştırma Merkezi tarafından 2017 yılında yapılan bir anket, dokuz ülkenin 26 adet gezici mühimmat geliştirdiğini veya ürettiğini ortaya koydu.
Silahlı insansız hava araçları üzerine çalışan ve merkezi kuran Dan Getirge, “Bugün, en az 24 ülkede geliştirme veya üretim aşamasında olan 100’den fazla gezici mühimmat modeli var” dedi.
“Son yıllarda, Dağlık Karabağ ve Ukrayna’daki silahlı çatışmalar, Avrupa’da gezici mühimmatlara artan ilgi ve yatırıma katkıda bulundu – Fransa, İtalya ve Birleşik Krallık, son 18 ayda gezici mühimmat edinme çabalarını başlattı.” dedi Geter.
Shahed-136, Rusya’nın Ukrayna’da kullandığı en güçlü İran silahıdır. Yaklaşık 450 pound ağırlığında olduğunu ve 80 ila 90 pound arasında patlayıcı içerdiğine inanıldığını söyledi.
Tekrarlanan başarısızlıklardan sonra, Rusya’nın İran insansız hava araçlarını kullanması, hassas güdümlü silahlarının azaldığının bir işareti olabilir.
Savunma konularında bir yazar ve düşünce kuruluşu New America’da çalışan Peter W. Singer, “Bu, sivilleri hedef alan yeni bir tür silahtan korku salarak savaş alanındaki kayıplarını telafi etmeye çalışan bir güç kaybıyla ilgili” dedi. “Ayrıca, teknoloji daha gelişmiş ve daha yaygın hale geldikçe ne olacağı konusunda bir fikir veriyor – tıpkı füzelerin romandan çıkması ve savaşın normları için o kadar etkili olmaması gibi, aynı şey silahlı dron sürüleri için de olacak.
“Birkaç ay önce, dronların sadece terörle mücadele ve isyanın aksine büyük bir konvansiyonel savaşta etkili olup olmayacağı konusunda her ikisi arasında hala bir tartışma vardı” dedi. “Bu tartışma artık tamamen bitti.”
-
Savaş dokuzuncu ayına girerken, Shahed, Ukrayna’daki savaş alanlarında kullanılan uzaktan kumandalı gözetleme türleri ve programlanabilir uçan bombalar da dahil olmak üzere onlarca dron türü arasında yer alıyor. Bunlar arasında ABD, Türkiye ve Rusya tarafından üretilen askeri insansız hava araçları ve Çin’de üretilen ticari sınıf insansız hava araçları da yer alıyor.
Tüm model yelpazesi ve bunları hangi ülkelerin sağladığı belirsizdir. Ancak savaşta konuşlandırılan insansız dronların sayısındaki ve türlerindeki hızlı artış, Shahed gibi daha küçük, daha ucuz silahların muhtemelen çağdaş silahlı çatışmaların temel unsuru haline geleceğine işaret ediyor.
Bazıları gözetleme dronları – askeri tabirle insansız hava sistemleri – radyo sinyalleriyle kontrol edilen, esasen küçük pervaneli kanatlı uçaklardır. Bu türden daha büyük modeller, düşman kuvvetlerini gözetleyebilir veya yerdeki hedeflere saldırmak için füze ve bomba taşıyabilir. İniyorlar ve yeniden yakıt ikmali yapıp tekrar uçabiliyorlar.
Bu daha büyük gözetleme dronları pahalı olabilir, bu nedenle hem Ukrayna hem de Rus kuvvetleri, çok daha ucuz olan pille çalışan ticari dronlar olan quadcopters kullandı. Quadcopter’ler daha kısa mesafelerde uçar ve düşman birliklerine ve araçlarına el bombası gibi küçük silahlar bırakmadan önce bir konumun üzerinde süzülür. Pilleri yeniden şarj edildikten sonra kurtarılmak, yeniden silahlanmak ve tekrar kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
Savaşın Durumu
- Drone Saldırıları: Rusya’nın Kiev’e yönelik son saldırılarda İran yapımı insansız hava araçları kullanması, ülkenin ordusunun hassas güdümlü silahlarının azaldığının bir işareti olabilir. Aynı zamanda Tahran’ın Kremlin’e giderek daha yakın bir müttefik haline geldiğini de gösteriyor.
- Yaklaşan Kriz:Rusya’nın Ukrayna’daki altyapıya ve hayati hizmet ağlarına yönelik artan saldırıları, savaşın yeni bir aşamasını müjdeliyor – milyonlarca Ukraynalıyı elektrik, su ve ısı olmadan ıssız bir kış beklentisiyle tehdit eden bir aşama.
- Rusya’nın Kaotik Taslağı: Raporlara göre, yeni seferber edilen Rus askerler Ukrayna’da zaten cephedeler, sadece günlerce süren eğitimden sonra savaşıyorlar ve ölüyorlar. Taslak, Rusya genelinde yaygın eleştirilere yol açtı ve binlerce Rus erkeğinin ülkeden kaçmasına neden oldu.
- Ukrayna Taarruzu:Moskova’nın Ukrayna’daki son hava harekatı, Ukrayna birliklerinin topraklarını yeniden kazanmaya çalışırken Rusya’nın çoğunlukla geri çekildiği güney ve doğudaki savaşın gidişatını değiştirmiş gibi görünmüyor.
Amerika Birleşik Devletleri, savaşın başlarından beri Ukrayna’ya bu tür silahlar gönderdi.
Mart ayında Pentagon, Switchblades adı verilen 100 “taktik insansız hava sistemi” göndereceğini duyurdu. Gelecek ay, yönetim 300 tane daha sağlayacağını söyledi. Sekiz gün sonra, Savunma Bakanlığı Ukrayna’ya 120 Phoenix Ghost uçağı göndereceğini söyledi. Temmuz ayında ABD, Ukrayna’ya 580 tane daha satın alması için fon sağladı.
Ağustos ayında Pentagon, askerlerin fırlatmak için havaya fırlattığı ve ardından dokuz mil uzaklığa kadar uzaktan kumandayla kontrol ettiği Puma insansız hava araçlarını göndereceğini söyledi. Pumalar yaklaşık 500 fit yükseklikte kalabilirler.
Beyaz Saray, 11 Eylül saldırılarından sonra başlayan savaşlarda ABD güçlerinin kullandığı Predator ve Reaper gibi daha büyük insansız hava araçlarını Kiev’e sağlamıyor. Her iki uçak da yerin canlı görüntülerini gönderirken saatlerce uçabiliyor ve lazer güdümlü füzeler ve güdümlü bombalar taşıyor.
Rusya’nın işgalinden kısa bir süre sonra Ukrayna birlikleri, cephe hatlarının çok ötesinde Rus askerlerini avlamak için Türk Bayraktar TB2 insansız hava araçlarını kullanmaya başladı. 39 fit kanat açıklığına sahip ve küçük güdümlü mühimmat taşıyan bu insansız hava araçları, Birleşik Devletler HIMARS olarak bilinen mobil roketatarlar ve onlar için güdümlü mühimmat tedarik etmeye başlayana kadar Ukrayna’nın ana uzun menzilli silahıydı.
Rusya’nın Ukrayna üzerinde uçtuğu bir diğer silah olan İran Mohajer-6, Bayraktar’a benziyor. 33 fit kanat açıklığına, 1.240 milden fazla menzile sahiptir ve küçük mühimmat düşürebilir veya fırlatabilir. Savunma İstihbarat Teşkilatı direktörü Senato Silahlı Hizmetler Komitesine yaptığı açıklamada, İran’ın 2021’de Yemen’deki Husi savaşçılarına Shahed-136 sağladığını da söyledi.
Dünya çapındaki savaşlarda kullanılan silahları ve mühimmatı tanımlayan ve izleyen İngiltere merkezli bağımsız bir grup olan Conflict Armament Research’e göre, Rus birlikleri Shahed-136 ve Mohajer-6’ya ek olarak en az 10 başka insansız hava aracı kullandı. Bunlar arasında Rusya’nın ürettiği Orlan-10 ve Kartograf gözetim modelleri yer alıyor.
Bu silahların yayılması dünya çapında hızla artıyor.
Bard College’daki Drone Araştırma Merkezi tarafından 2017 yılında yapılan bir anket, dokuz ülkenin 26 adet gezici mühimmat geliştirdiğini veya ürettiğini ortaya koydu.
Silahlı insansız hava araçları üzerine çalışan ve merkezi kuran Dan Getirge, “Bugün, en az 24 ülkede geliştirme veya üretim aşamasında olan 100’den fazla gezici mühimmat modeli var” dedi.
“Son yıllarda, Dağlık Karabağ ve Ukrayna’daki silahlı çatışmalar, Avrupa’da gezici mühimmatlara artan ilgi ve yatırıma katkıda bulundu – Fransa, İtalya ve Birleşik Krallık, son 18 ayda gezici mühimmat edinme çabalarını başlattı.” dedi Geter.
Shahed-136, Rusya’nın Ukrayna’da kullandığı en güçlü İran silahıdır. Yaklaşık 450 pound ağırlığında olduğunu ve 80 ila 90 pound arasında patlayıcı içerdiğine inanıldığını söyledi.
Tekrarlanan başarısızlıklardan sonra, Rusya’nın İran insansız hava araçlarını kullanması, hassas güdümlü silahlarının azaldığının bir işareti olabilir.
Savunma konularında bir yazar ve düşünce kuruluşu New America’da çalışan Peter W. Singer, “Bu, sivilleri hedef alan yeni bir tür silahtan korku salarak savaş alanındaki kayıplarını telafi etmeye çalışan bir güç kaybıyla ilgili” dedi. “Ayrıca, teknoloji daha gelişmiş ve daha yaygın hale geldikçe ne olacağı konusunda bir fikir veriyor – tıpkı füzelerin romandan çıkması ve savaşın normları için o kadar etkili olmaması gibi, aynı şey silahlı dron sürüleri için de olacak.
“Birkaç ay önce, dronların sadece terörle mücadele ve isyanın aksine büyük bir konvansiyonel savaşta etkili olup olmayacağı konusunda her ikisi arasında hala bir tartışma vardı” dedi. “Bu tartışma artık tamamen bitti.”
-